NGUYỄN ÐỨC QUANG

NGUYỄN ÐỨC QUANG với du ca một thời 
                  Nguyễn Ðình Toàn

     

Nguyễn Ðức Quang là một trong những người có công gây dựng và làm lớn dậy phong trào du ca ở miền Nam trước 1975.

Du ca có nghĩa là đi đây, đi đó để hát.

Các buổi trình diễn như thế thường diễn ra tại các sân trường đại học, các giảng đường, sân vận động, các trại hè hay một nơi nào đó có những sinh hoạt cộng đồng và đám đông tụ tập, vào thời ấy có thể là một trại tị nạn, mục đích chính chỉ là để “hát cho nhau nghe”, cho đỡ buồn, để thắp lại hy vọng...

Chiến tranh vừa xua đuổi vừa bao vây, người ta không còn biết chạy đi đâu cho thoát.

Cũng không ai biết đến bao giờ chiến tranh mới chấm dứt.

Phong trào du ca được hình thành trong những ngày khốn khổ đó:

Xin chọn nơi này làm quê hương dẫu cho khó thương
Ta cùng lo chạy từng lưng cơm áo che thân tàn
Khi mùa mưa về cùng lem nhem bước trên ngõ trơn
Khi giặc lan tràn cùng lo âu trắng đôi mắt đen...
Xin chọn nơi này làm quê hương dẫu đang chiến tranh
Xin chọn nơi này làm quê hương dẫu chưa thanh bình
Xin chọn nơi này làm quê hương dẫu đang khó khăn
Xin chọn nơi này làm quê hương dẫu chưa ấm êm...

Một trong những đặc điểm của loại nhạc du ca này là nội dung thường phản ánh tâm sự của đám đông chứ không phải của cá nhân, giai điệu giản dị, một người xướng lên là những người khác có thể hát theo được ngay, và hầu hết bài nào cũng có một vẻ gì đó giống như những bài kinh cầu nguyện.

Nghe lại nhạc của chúng ta người ta sẽ thấy ra điều này, các giai đoạn bột phát, thường xảy ra vào những thời kỳ có những biến chuyển quan trọng của lịch sử.

* Trước chiến tranh.

* Sau khi đất nước bị chia cắt.

* Chấm dứt cuộc chiến 1975.

Tất cả các nhạc sĩ của chúng ta đều xuất hiện trong 3 thời kỳ ấy.

Cũng vì thế, không phải tình cờ mà người ta phân ra và gọi là nhạc tiền chiến, nhạc hậu chiến:

Ta còn những người ngồi quanh đây trán in vết nhăn
Ðêm nằm nghe lòng quặn sôi lên giữa cơn mộng lành
Ôi vì thâm tình cùng con dân sống trong chiến tranh
Ôi cùng đau lòng cùng hoang mang giữa khi khó khăn
Ta còn những người còn yêu nhau biết bao thiết tha
Chưa gặp bao giờ mà đã quá uống máu ăn thề
Giam mình trong lòng thành đô kia sống nơi ấp quê
Nhưng tình cao vời đòi yêu thương khắp luôn thế gian

Mỗi thời kỳ nhạc của chúng ta thay đổi chút ít. Lãng mạn, hùng ca, khắc khoải, lo âu, rồi nhuốm chút ít triết lý bi thảm.

Nguyễn Ðức Quang có đủ các điều kiện để thành công trong “thế giới du ca” của ông: Ðàn ngọt, hát hay, có duyên, nắm vững nghệ thuật nói trước đám đông, trình diễn nồng nhiệt.

Có những loại nhạc chỉ thích hợp để hát trên các đài phát thanh hay thâu thanh vào đĩa, loại khác để trình diễn trên sân sân khấu, trước những đám đông. Thể loại này, ngoài âm điệu và lời ca thường còn phải có vài điều gì khác để cho ca sĩ biểu diễn, bằng động tác, bằng nét mặt, nếu không sẽ trở thành nhạt nhẽo đối với khán giả.

Nhạc phát trên đài phát thanh, thâu đĩa, là nhạc để nghe một mình. Các ca sĩ cho rằng, hát trên các đài phát thanh và thâu đĩa khó hơn: y phục, son phấn, nhan sắc, điệu bộ không giúp được gì. Chỉ còn có tiếng hát. Và kỹ thuật thâu thanh càng cao ưu và khuyết điểm của giọng hát thính giả càng thấy rõ.

Có lẽ vì khởi nghiệp như một ca sĩ du ca nên nhạc của Nguyễn Ðức Quang có nhiều yếu tố thích hợp để đem trình diễn trước đám đông. Cũng có thể vì sự thành công của ông khiến người ta có ấn tượng như thế.

Ca khúc của Nguyễn Ðức Quang được xuất bản trước 75 có các tập “Trầm Ca”, “Bài Ca Khai Phá”, “Ruồi Và Kên Kên”, “Lời Nguyện Cầu Hạnh Phúc”... Tất cả mấy tập này và một số ca khúc khác của Nguyễn Ðức Quang, năm 1995 đã được Ngô Manh Thu và Nguyễn Thiện Cơ gom lại cho in trong tập “Dưới Ánh Mặt Trời”.

Ngoài sáng tác, Nguyễn Ðức Quang còn phổ nhạc rất nhiều thơ của bằng hữu. Một trong những bài thơ Nguyễn Ðức Quang phổ nhạc được coi là thành công và được rất nhiều người thích là bài “Bên Kia Sông” thơ của Nguyễn Ngọc Thạch.

Ðã có một thời ca sĩ Diễm Chi rất được hoan nghênh với ca khúc này (và trở thành du ca chi bảo?):

Này người yêu, người yêu tôi ơi
Bên kia sông là ánh mặt trời
Này người yêu, người yêu anh hỡi
Bên kia đồi cỏ hoa đan lối
Bên kia núi, núi cao chập chùng
Bên kia suối, suối reo lạnh lùng
Là bài thơ toàn chữ hư vô

Này người yêu anh ơi!
Cho anh nồng ấm cuộc đời
Hoa thơm có ánh mặt trời
Ôi núi mừng vì mây đến rồi!

Này người yêu, người yêu anh hỡi!
Yêu nhau mình đưa nhau tới
Bước nhẹ và nói bên môi
Nói cho vừa... mình anh nghe thôi!

Này người yêu, người yêu anh ơi!
Bên kia sông đường vẫn còn dài
Này người yêu, người yêu anh hợi!
Bên kia đồng cỏ non đan lối
Trong cơn gió, thoáng nghe nực cười
Trong khe núi, thánh thót lòng người
Lòng đòi tình vật vã không nguôi

Này người yêu anh ơi!
Ðêm đêm lòng vỗ tình dài
Dây xanh quấn quít vào đời
Cho trái tình nở trên tiếng cười

Này người yêu, người yêu anh hỡi!
Bên trong lòng nôi êm ái
Rắc nhẹ từng cánh sao rơi
Sẽ ân thầm mình em nghe thôi!

***

Trước 1975, Nguyễn Ðức Quang tốt nghiệp sư phạm. Nhưng từ ngày qua Mỹ, ngoài âm nhạc, ông theo đuổi nghề làm báo. Hiện ông là chủ bút một trong nhưng tờ báo Việt ngữ lớn nhất tại quận Cam là tờ Viễn Ðông Kinh Tế.

Nguyễn Ðình Toàn 3/6/04 - Nguồn: nguoi-viet.com 

VIỆT NAM QUÊ HƯƠNG NGẠO NGHỄ Nguyễn Đức Quang sáng tác

Ta như nước dâng dâng tràn có bao giờ tàn
Đường dài ngút ngàn chỉ một trận cười vang vang
Lê sau bàn chân gông xiềng cuộc đời xa xăm
Đôi mắt ta rực sáng theo nhịp xích kêu loang xoang!

Ta khua xích kêu vang dậy trước mặt mọi người
Nụ cười muôn đời là một nụ cười không tươi
Nụ cười xa vời nụ cười của lòng hờn sôi
Bước tiến ta tràn tới tung xiềng vào mặt nhân gian!

Máu ta từ thành Văn Lang dồn lại
Xương da thịt này cha ông miệt mài
Từng ngày qua,
Cười ngạo nghễ đi trong đau nhức khôn nguôi!

Chúng ta thành một đoàn người hiên ngang
Trên bàn chông hát cười đùa vang vang
Còn Việt Nam,
Triệu con tim này còn triệu khối kiêu hùng!

Lời 2 :
Ta như giống dân đi tràn trên lò lửa hồng
Mặt lạnh như đồng cùng nhìn về một xa xăm
Da chân mồ hôi nhễ nhại cuộn vòng gân tươi
Ôm vết thương rỉ máu, ta cười dưới ánh mặt trời

Ta khuyên cháu con ta còn tiếp tục làm người
Làm người huy hoàng phải chọn làm người dân Nam
Làm người ngang tàng điểm mặt mày của trần gian
Hỡi những ai gục xuống trỗi dậy hùng cường đi lên!

  >> "Việt Nam Quê Hương Ngạo Nghễ" (video)

   >> Nguyễn Đức Quang hát: "Việt Nam Quê Hương Ngạo Nghễ" (mp3)

  > Nguyễn Đức Quang hát: "Đường Việt Nam" (mp3)

> Nguyễn Đức Quang hát:" Như Mây Trên Cao" (mp3)

  

Chiều Qua Tuy Hòa - Nguyễn Đức Quang

Ngày xưa tôi đã đi qua Tuy Hòa
Trời xanh le lói bao mộng mơ
Đàn chim tung cánh bay bay đầu gió
và đâu đây tiếng sông bồi phù sa
Ôi, những chiều mây vắt ngang lưng đèo
Vọng Phu đưa mắt cũng buồn theo!

Chiều nay lơ lững tôi ngang Tuy Hòa
Ngồi đây nhưng thấy như còn xa
Trường xưa hoang vắng, hiu hiu bên ruộng lúa
Một con chim én nô đùa ngoài kia
Ôi, bước dài ngao ngán bên nương buồn
Nhìn quanh trơ đứng bao đồng nương!

Rồi khi tia nắng phía non Tây tàn
(Thì) Người đây như cũng như dần tan
Nhịp đêm tiếng súng đong đưa ngoài ngõ
Người qua song chắn hé nhìn trời xa
Ôi đỉnh trời lấp lánh trong đêm dài
(mà) mình tu chưa chín nên nào hay!

Đường đi đưa tới phía Nam nhưng lòng
triền miên ray rứt theo miền Trung
Cầu xưa xơ xác sau cơn bão tố
(còn) người dân tan tác bên đường ngẩn ngơ
Ôi, bước buồn theo mãi không gian buồn
Một đêm qua biết bao sầu thương!

>> Nguyễn Đức Quang hát: "Chiều Qua Tuy Hòa" (mp3)

                      Một số Chương Trình Phát Thanh
                            về Nguyễn Đức Quang

                                                        

                                          Chương Trình Thơ Nhạc - Bích Huyền phụ trách:  

           Việt Nam Quê Hương Ngạo Nghễ  >  phần 1    >  phần 2     > phần 3 (mp3)

                                         > Tưởng Niệm Nguyễn Đức Quang (mp3)

                                              

                                     Chương Trình Phát Thanh "Chuyện Dân Tôi" (Úc Châu)

     > "Tưởng Nhớ Nhạc Sĩ Nguyễn Đức Quang" - Nam Dao & Diệu Thắng (30/3/2011)

                                 

                         Chương Trình Phát Thanh "Âm Nhạc Cuối Tuần" - RFA (Á Châu Tự Do)

                                                           

                             Nhạc sĩ Nguyễn Đức Quang và phong trào Du ca Việt Nam
                                         2004-05-25 /Thy Nga, phóng viên đài RFA

" Vào năm 1966, khi chiến tranh ngày càng dữ dội, một phong trào văn nghệ đã ra đời tại miền Nam Việt Nam với mục đích tác động tinh thần quần chúng để cùng ý thức về tình hình đất nước - đó là phong trào Du Ca Việt Nam do Nguyễn Đức Quang và Đinh Gia Lập đề xướng. Hai anh chủ trương là văn nghệ phải làm sao để người nghe hưởng ứng với người hát, để nhập cuộc chứ không phải là chỉ thụ động nghe mà thôi. Người du ca gây tinh thần cộng đồng qua những ý tưởng gởi gấm trong các bài hát, và bằng chính việc làm của mình. Trưởng xưởng Du Ca do nhạc sĩ Nguyễn Đức Quang điều hành. Đến năm 1972 thì được thay thế bởi Ngô Mạnh Thu, tức nhạc sĩ Trần Tú. Các đoàn, các toán của phong trào đã đi khắp miền Nam khi đó, ca diễn trong những trường học, ngoài sân cỏ, trên sân khấu, hay sinh hoạt cùng với các đoàn thể Hướng Đạo, Thanh Sinh Công, và Gia Đình Phật Tử. Các loại nhạc mà du ca viên xử dụng để đến với quần chúng là Thanh niên ca, Thiếu nhi ca, Sinh hoạt ca, Nhận thức ca, Sử ca, Dân ca, những bài hát ngợi ca tình thương yêu của con người, và chia xẻ ưu tư về thời cuộc nước nhà. "

  > Mời nghe: Nhạc sĩ Nguyễn Đức Quang và phong trào Du ca Việt Nam (mp3)

                       Bản hùng ca “Việt Nam quê hương ngạo nghễ” tiếp tục vang lên
                                 2008-06-29 / Thy Nga, phóng viên đài RFA

"Lịch sử Việt Nam là một lịch sử hết sức bi thương nhưng đầy tự hào. “Việt Nam quê hương ngạo nghễ” khái quát được cả sự bi thương lẫn sự tự hào đó. Chúng ta tự hào và ngạo nghễ vì là người Việt Nam."

 > Mời nghe Bản hùng ca “Việt Nam quê hương ngạo nghễ” tiếp tục vang lên (mp3)

 

    1. Bên Kia Sông
    2. Cần Nhau
    3. Chuyện Con Gái
    4. Có Những Khi
    5. Khôn Hồn Có Cánh Thì Bay
    6. Một Lần Thôi
    7. Mùa Thu Lại Ði
    8. Như Mây Trên Cao
    9. Tôi Chờ Ðiều Ấy
  10. Về Con Phố Xưa
  11. Về Ðây Nhé
  12. Vì Tôi Là Linh Mục

                               

 > Mời nghe toàn bộ: CD Bên Kia Sông 

                                   

         1.- Cho Ðồng Bào Tôi
         2.- Người Yêu Tôi Bệnh
         3.- Chiều Qua Tuy Hòa
         4.- Anh Em Tôi
         5.- Về Miền Gian Nan
         6.- Bài Ca Hải Tặc
         7.- Xương Sống Ta Ðã Oằn Xuống
         8.- Chuyện Quê Ta
         9.- Về Với Mẹ Cha
              Người Ði Trong Mưa Gió
              Ðuốc Hồng Tuổi Trẻ
        10.- Quân Ðoàn Thức Tỉnh
        11.- Bầu Trời Quê Hương Ta
        12.- Việt Nam Quê Hương Ngạo Nghễ                   

  > Mời nghe toàn bộ:  CD Anh Em Tôi

                         Một số bản nhạc của Nguyễn Đức Quang

                                              Bấm vào tên người trình bày để nghe

                           Bên Kia Sông (video):    Thái Hiền         Đức Huy                  

              Vì Tôi Là Linh Mục    Hoàng Thanh Tâm        Khánh Ly

             Lìa Nhau  Khánh Ly & Elvis Phương        Nguyễn Đức Quang

                               Chiều Qua Tuy Hòa - Khánh Ly & Elvis Phương

                                        Người Anh Vĩnh Bình -  Uyên Phương  

            Về Với Mẹ Cha - Duy Khánh                 Cần Nhau - Mai Hương

                                    Tiếng Hát Tự Do - Nguyễn Đức Quang

                         Im Lặng Là Đồng Lõa - Nguyễn Đức Quang         

                            Ruồi và Kên Kên - Nguyễn Đức Quang   

                                     Chuyện Quê Ta - Nguyễn Đức Quang

                          Nỗi Buồn Nhược Tiểu - Nguyễn Đức Quang                  

                         Không Phải Là Lúc Đặt Vấn Đề - Nguyễn Đức Quang

         Bọn Lái Buôn - Nguyễn Đức Quang          Chỉ Tại Anh - Nguyễn Đức Quang 

                                 Ngồi Quanh Đây Cùng Hát - Hợp Ca

                    Việt Nam Quê Hương Ngạo Nghễ - Ca Đoàn Ngàn Khơi

Chiều Qua Tuy Hòa - Lệ Mai, Hoàng Ngọc Tuấn

VIỆT NAM QUÊ HƯƠNG NGẠO NGHỄ & "DU CA" NGUYỄN ĐỨC QUANG - Biên soạn: Phan Anh Dũng